woensdag 16 april 2014

Beoordelen moet! Zonder beoordeling geen kwaliteit


Het is gek, maar waar. Veel leerkrachten vinden het behoorlijk lastig om de kunstuitingen van hun leerlingen te beoordelen en om die beoordelingen vast te leggen. Veel deelnemers aan de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit schuiven dit onderwerp dan ook voor zich uit.

Nu nog niet…! Omdat het zo moeilijk is dit onderwerp handen en voeten te geven. En we weten nauwelijks welke methoden en instrumenten dan gebruikt worden. Die kennis is echter noodzakelijk om een kwaliteitsslag te kunnen maken in het onderwijs in de kunstvakken op de basisschool.

Als we het over leeropbrengsten hebben, en daar moeten we het over hebben omdat het over cultuuronderwijs gaat, hoort het beoordelen daar vanzelfsprekend bij. We moeten er immers op de een of andere manier achter zien te komen wat de leerling in de lessen tekenen, muziek of dans geleerd heeft. Om dat vast te kunnen stellen moeten we eerst weten wat wij wilden dat zij leerden. We moeten dan ook de leerdoelen en lesdoelen kennen, gerelateerd aan een leerlijn en lessenplan met doelen, leerinhouden, leeractiviteiten en de te verwerven competenties per jaargroep.

Aan de beoordeling gaan doelgerichte lessen vooraf. Daarin leren leerlingen over en door middel van kunst en cultureel erfgoed. Ze krijgen kennis van en vaardigheden in kunstdisciplines en over aspecten van erfgoed. Ze leren technieken en verbeeldingsvormen om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. Ze leren kunst en cultureel erfgoed te waarderen door het te bekijken, beluisteren, ervaren, beleven en er over te schrijven. En ze leren reflecteren op eigen werk en dat van anderen. Ook leren ze er meer generieke denkvermogens, creativiteit en sociale en motorische vaardigheden te ontwikkelen.

Tijdens de decemberconferentie Eerlijk zullen we alles delen van het Fonds voor Cultuurparticipatie deden een kleine veertig mensen mee aan de werksessie over beoordelingsinstrumenten in de basisschool. De discussie spitste zich toen nog toe op de vraag of er eigenlijk wel beoordeeld moest worden. 'Je moet die kinderzieltjes toch ontzien als het om hun kunstuitingen gaat?' Wat velen wel oorbaar vonden is leerlingen positief stimuleren en vooral ieders individuele inzet met mooie woorden waarderen. Om dit gesprek te verdiepen organiseren FCP en LKCA kennisateliers over beoordelen en beoordelingsvormen.

Er wordt in de kunstlessen nogal wat kennis en vaardigheden aangeboden. Is het dan niet logisch om aan dit leertraject, gewoon net als bij rekenen en taal, een beoordeling te koppelen?

Wat vindt u ervan? Waarom zou u willen weten wat kinderen op school in de kunstlessen leren? Als ze spontaan en enthousiast meedoen is het toch al heel mooi? Daar wordt u als juf of meester toch al heel warm van? Ik lees uw bijdragen graag in de groep Cultuureducatie met Kwaliteit of in de groep Cultuurplein op LinkedIn.

Piet Hagenaars,
Senior Onderzoek LKCA

2 opmerkingen:

  1. Laten we het eerst 's eens worden over wat we verstaan onder 'cultuuronderwijs'. Is dat onderwijs IN kunstdiciplines? Of onderwijs OVER kunstdiciplines en erfgoed? Wellicht beide? En dekken kunstdiciplines (en wat verstaan we daar dan weer precies onder...) plus erfgoed dan alles wat we graag gedekt willen hebben onder de noemer 'cultuuronderwijs'?
    En stel dat we het hier al ooit over eens worden, wat gaan we dan precies beoordelen? In welke mate kinderen bepaalde technieken beheersen? Hoe mooi we gemaakte werkjes vinden?

    Ik pak even terug naar de basis van waar Cultuur in de Spiegel op gebaseerd is: de theorie van Barend van Heusden over cultuur als een vorm van cognitie. Cognitie komt van het Griekse 'cognitio', wat zoveel betekent als 'het leren kennen door de zintuigen of door het verstand'. Cultuur als een vorm van cognitie impliceert dat het totale intentionele gedrag van mensen als cultuur beschouwd moet worden. Willen we persé een vorm van beoordeling aan cultuuronderwijs hangen, dan moeten we dus het complete intentionele gedrag van leerlingen gaan beoordelen. Ondoenbaar, lijkt mij.
    Wat mij zinniger lijkt is goed kijken naar de kwaliteit van het aangeboden cultuuronderwijs. In hoeverre kun je met je onderwijs de ontwikkeling van culturele vaardigheden, media en metacognitie van leerlingen gericht beïnvloeden? Hoe kan deze beïnvloeding verbeterd worden?
    Met andere woorden: verbeter het proces, vertrouw er op dat de bereikte effecten kwalitatief beter worden en stap af van het idee dat alles meetbaar moet zijn.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Dank voor jullie reacties. Ben het met Marie-Therese eens, laten we het in dit geval over de schoolvakken hebben in het leergebied Kunstzinnige Oriëntatie, dus de kunstvakken in de basisschool.

    BeantwoordenVerwijderen